2 ARALIK- DÜNYA’DA KÖLELİĞİN KALDIRILMASI GÜNÜ

10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü ve bu günü içerisine alan Dünya İnsan Hakları Haftası kapsamında 2 Aralık; BM tarafından 1949 yılında insan ticareti, cinsel istismar, çocuk işçi çalıştırma, zorla evlendirme gibi köleliğin görünüş formlarını yasaklayan ve kaldıran gün olarak kabul edilmiştir.

İnsanlık tarihinde kara bir leke olan kölelik, insanı; para veyahut eşyayla takas edilebilen değersiz bir varlık olarak görmenin doğal sonucudur. Savaşta esir düşmek, köle bir ailede doğmak, ağır suç işlemek, borcunu ödeyememek gibi nedenler bir insanın köle olarak kabulü için yeterliydi. Bir insanı mal/eşya olarak gören kölelik kavramı; efendiye tam bir mülkiyet vermekte; ancak ve ancak efendi azat ettiğinde son bulmaktaydı.

Köleliğin yasaklanmasına dair ilk kanunlar İngiltere’de ve ABD’de 19. yüzyılın ilk çeyreğinde (1807) çıkarılmış, daha sonra diğer Avrupa devletleri onları takip etmiştir. Avrupa’da İngiltere’den sonra köleliği ilk kaldıran Osmanlı İmparatorluğu’dur. Osmanlı’da kölelik, Sultan Abdülmecid döneminde 1847’de bir fermanla yasaklanmıştır. 1926’da Milletler Cemiyeti bütün dünyada köleliği yasaklamış, daha sonra Birleşmiş Milletler de bu hükmü teyit etmiştir. Köleliğin modern görünümleri ile yasaklanması ise 2 Aralık 1949 yılında BM tarafından kabul edilen yasa tasarısı ile bugünkü halini almıştır.

Küreselleşen çağda, modern çağın ihtiyaçları ile klasik kölelikten ancak ismen ayrılan esasında aynı köklere dayanan kavram ise: modern köleliktir. Modern kölelik, iktisadi kaygılar, iç savaşlar, devlet politikaları, ucuz iş gücü gibi türlü nedenlerle; varlığını göstermekte olup; zorla çalıştırma, zorla evlendirme, çocuğun istismarı, insan ticareti gibi insanlık onur ve şerefiyle bağdaşmayacak fiiller ile klasik köleliğin devam ettiğini işaret etmektedir. Daha çok zorla çalıştırma ile gündeme gelen kölelik; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Madde 4: “1. Hiç kimse köle veya kul olarak tutulmayacaktır. 2. Hiç kimseden zorla çalıştırılması veya zorunlu çalışması talep edilmeyecektir” ve Anayasa Madde 18: “Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır” hükmü ile hukuken güvence altına alınmıştır. Dünya ülkelerindeki siyasi ve iç karışıklık nedeniyle gelinen bu aşamada, insan ticareti ve göçmen sorunları nedeniyle modern kölelik yaygın ve sınırları aşan bir sorun olmakta; ancak farkındalık ve kitlesel mücadele ile aşılabilmektedir.

İnsan Hakları ve Demokrasi Haftası kapsamında, Aksaray Barosu İnsan Hakları Sığınmacılar ve Göçmenler Dayanışma Komisyonu olarak; modern köleliğin kapsamına giren her türlü insanlık dışı onur ve muameleyle savaşacağımızı, bu konuda farkındalık yaratmak gayesinde olduğumuzu, evveliyatla insani bir görev olarak; hukuk insanı olarak da topluma karşı bir borç biliriz. Dünya İnsan Hakları Haftası kapsamında 2 Aralık Dünya’da Köleliğin Kaldırılması Günü; tarihten ders alarak ve tekerrüründen kaçınarak; hatırlamak ve hatırlatmak dileğiyle kutlu olsun.

Aksaray Barosu

İnsan Hakları Sığınmacılar ve Göçmenler Dayanışma Komisyonu